00-020 Warszawa ul. Chmielna 2
Dzieci i prawo
20 listopada jest uznany Ogólnopolskim Dniem Praw Dziecka
KONWENCJA O PRAWACH DZIECKA
Polska wniosła ogromny wkład w prace nad systemem ochrony praw człowieka, w tym szczególnie praw dziecka. Podejmowane działania zmierzały do poprawy sytuacji prawnej dzieci na całym świecie. Opracowano katalog praw dziecka oraz system jego ochrony. W dniu 7 lutego 1978 roku Polska przedłożyła Komisji Praw Człowieka Narodów Zjednoczonych, projekt Konwencji Praw Dziecka i została inicjatorem jej uchwalenia. Po upływie blisko dwudziestu lat od proklamowania Deklaracji Praw Dziecka, Polska miała w zamiarze umocnić sytuację prawną dzieci dokumentem, wiążącym międzynarodowo, wzbogaconym w instrumenty promocji i ochrony zdrowia. Projekt Konwencji zainspirował nowe podejście do postrzegania dziecka jako podmiotu praw a nie tylko przedmiotu opieki i ochrony. Dziecko to osoba posiadająca godność i osobowość. Wszystkie decyzje w zakresie uzgodnienia treści projektu były podejmowane w drodze konsensusu a taka metoda działania zapewnia Konwencji szeroką akceptację w świecie. W dniu 20 listopada 1989 roku Zgromadzenie Ogólne Narodów Zjednoczonych uchwaliło Konwencję o Prawach Dziecka, która została w istocie konstytucją praw dziecka na arenie międzynarowej oraz fundamentem nowej etyki na rzecz dzieci, definiującej dziecko jako jednostkę posiadającą niezbywalne prawa. Preambuła przesądza o prawie dzieci do szczególnej troski i ochrony. Konwencja normuje ochronę dzieci przed zaniedbaniem, złym traktowaniem i wyzyskiem a gwarantuje prawo do przeżycia, rozwoju i uczestnictwa w życiu społecznym, kulturalnym i wychowawczo-oświatowym, które są niezbędne dla rozwoju indywidualnego i dobra dziecka. Polska ratyfikowała Konwencję w czerwcu 1991 roku, podnosząc, że dziecko z uwagi na swą niedojrzałość fizyczną i umysłową, wymaga szczególnej opieki i troski oraz ochrony prawnej, prawa do równości, do ochrony zdrowia fizycznego i psychicznego, do nauki i do wypoczynku, prawo do godności, do wyznania, wolności sumienia, swobodnego wyrażania myśli, korzystania z dziedzictwa kulturowego. Ochronę prawną zapewnia się dziecku zarówno przed, jak i po urodzeniu. Państwa ratyfikujące Konwencję zobowiązały się gwarantować realizację prawa wobec każdego dziecka, bez jakichkolwiek dyskryminacji ze względu na rasę, płeć, język, religię, poglądy, pochodzenie narodowe, etniczne lub społeczne, status majątkowy, niepełnosprawność, urodzenie lub jakikolwiek inny status dziecka, jego rodzica lub opiekuna, jego poglądy polityczne i inne doniosłości. Obowiązkiem państwa pozostaje podejmowanie wszelkich właściwych działań ustawodawczych oraz administracyjnych i innych dla realizacji praw uznawanych w konwencji.
UNICEF
Do prac nad projektem Konwencji zostały włączone także organizacje pozarządowe ze znaczącym udziałem Funduszu Narodów Zjednoczonych na Rzecz Dzieci UNICEF, który jest również organizacją humanitarną systemu ONZ, działającą na rzecz dzieci. Powstał z inicjatywy polskiego naukowca dr. Ludwika Rajchmana w dniu 11 grudnia 1946 roku a w roku 1953 został agendą ONZ. Celem funduszu jest pomoc o zasięgu globalnym dzieciom, w zakresie wyżywienia, ochrony zdrowia, ochrony przed przemocą i wykorzystywaniem a również edukacji. Priorytetem podejmowanych działań funduszu pozostaje pomoc lekarska i pomoc w sytuacjach kryzysowych. Nadto zajmuje się zapewnieniem podstawowego wykształcenia wszystkim dzieciom w krajach rozwijających się. UNICEF w roku 1965 został laureatem Nagrody Nobla, która uhonorowała działalność na rzecz dzieci. Misją funduszu jest ochrona praw dzieci, wspieranie realizacji ich podstawowych potrzeb oraz tworzenie warunków do pełnego rozwoju wszystkich dzieci. UNICEF podejmuje starania zapewnienia prawom dziecka pozycji kanonu zasad etycznych oraz międzynarodowych standardów postępowania wobec dzieci.
„Nie ma dzieci - są ludzie,
ale o innej skali pojęć, innym zasobie doświadczenia, innych popędach, innej grze uczuć.
Pamiętaj, że my ich nie znamy.”
Janusz Korczak
RZECZNIK PRAW DZIECKA
Rzecznik Praw Dziecka jest jednoosobowym organem władzy państwowej, powołanym ustawą z 2000 roku w celu ochrony praw dziecka, uregulowanych w Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej, Konwencji o Prawach Dziecka i innych ustaw. Stoi na straży odpowiedzialności i poszanowania rodziców. Kieruje się dobrem dziecka z uwzględnieniem, że naturalnym środowiskiem jego życia i rozwoju jest rodzina.
Rzecznik Praw Dziecka Marek Michalak w sierpniu 2014 roku wystąpił do Marszałka Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej z propozycją uhonorowania polskich dążeń nad projektem ukonstytuowania praw dziecka, aby 25 rocznicę uchwalenia Konwencji o Prawach Dziecka ogłosić Ogólnopolskim Dniem Praw Dziecka. Rekomendując przyjęcie uchwały, Rzecznik zaznaczył, że intencja uchwały jest symboliczna a uchwała ma zachęcać do propagowania praw dzieci i edukacji na ten temat.
PRAWO REGULUJĄCE SYSTEM NAUCZANIA
Prawo do nauki reguluje Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej, ustawa z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty oraz rozporządzenia wykonawcze obejmujące m.in. podstawę programową oraz kalendarz roku szkolnego. System oświaty realizuje prawo do nauki, kształcenia, wychowania i opieki. Obejmuje strukturę przedszkoli, szkół, w tym szkół specjalnych oraz artystycznych a także placówek opiekuńczych, oświatowo-wychowawczych oraz wsparcie poradni psychologiczno- pedagogicznych. Dodatkowo zawiera biblioteki i placówki doskonalenia zawodowego nauczycieli. Finansowanie oświaty odbywa się z subwencji oświatowej. Szkolnictwo wyższe natomiast reguluje ustawa z dnia 27 lipca 2005 r. Prawo o szkolnictwie wyższym.